Historia

Jak podają źródła, pierwsze wzmianki o istnieniu Parafii Prawosławnej i Cerkwi w Lewkowie Starym pochodzą jeszcze z 1505 roku. Istniejąca do dzisiaj Cerkiew została wzniesiona w 1574 roku. Fundatorami Cerkwi i parafii był ród Kniaziów Masalskich, który miał swoją siedzibę w Dojlidach, natomiast włości ich sięgały aż do obrzeży Puszczy Białowieskiej (informacja pochodzi z archiwum parafii Kijowa, z dokumentu "Wiedomość", spisanego w 1876 roku przez ks. proboszcza Wasilija Kraskowskoho). Proboszczem parafii Lewkowskiej w 1574 roku był ks. Hieronim Kowalewski. Oto ówczesny opis wyglądu cerkwi:

"Cerkiew drewniana z kopułą wzniosłą i krzyżem wspaniałym, facjaty dwie bez krzyża, miedzy którymi „chór" na cały babiniec, cmentarz nie oparkowany. Dzwonnica speratum od Cerkwi na słupach wiązana. Okien w Cerkwi dziesięć."

Po przyłączeniu Unii do Cerkwi Prawosławnej w 1839 roku Cerkiew Lewkowska powróciła ponownie na łono prawosławia i znajdowała się w diecezji litewskiej, dekanatu wołkowyckiego. Zgodnie z zarządzeniem z 1842 roku zaliczono parafię do IV klasy uposażenia.

W 1847 roku parafia rejestrowała 1007 mężczyzn i 1039 kobiet i liczba ta stale wzrastała.

Na grzebalnym cmentarzu w Lewkowie w 1853 roku wzniesiono maleńką kaplicę dla odprawiania pogrzebów.

W 1869 roku dotychczasową parafię podzielono na dwie : Lewkowska i Narewską. Liczba wyznawców w Lewkowie wynosiła : 1364 osób (L.E.V. 1876 r.). Cerkiew za środki parafian została odremontowana i wyświęcona : l września 1874 roku (L.E. V. 1874 r.).

W dniu : 27 grudnia 1875 roku Lewkowska parafia została zaliczona do V klasy uposażenia, ponieważ została pomniejszona o wsie dziś należące do parafii w Juszkowym Grodzie i Łosince. Do parafii w Lewkowie Starym należały wsie: Lewkowa, Eliaszuki, Michnówka, Słobódka, Łuka, Biernacki Most, Podlewkowie, Suszczy Borek, Ochrymy i Kapitańszczyzna (L.E. V. 1876r. str.149). Liczba wyznawców w 1878 roku wynosiła : 1295 osób (L.E.V. 1878r. str.311).

W 1881 roku zrobiono nowy dębowy „Ikonostas" i 8 listopada 1881 roku Cerkiew wyświęcono, a głównych ofiarodawców nagrodzono Arcypasterskim Błogosławieństwem (L.E.V. 1881r. str.417 i 1882r. str.348). Przy Cerkwi działało Bractwo Cerkiewne.

W 1861 roku proboszcz otworzył szkołę, która mieściła się w stróżówce, a naukę pobierało : 26 chłopców i 7 dziewczynek (L.E.V. 1863r. str.539). W roku 1880 istniały szkoły na terenie parafii Lewkowskiej : w Słobódce i Łuce. Parafia posiadała dom dla proboszcza, wybudowany w 1871 roku i dom dla psalmisty, zbudowany w 1861 roku. Kler korzystał z ziemi cerkiewnej: 58 działek - 1820 sążni.

Podczas I Wojny Światowej na skutek ewakuacji prawie wszyscy mieszkańcy przez kilka lat przebywali w Rosji.

Wielkim nieszczęściem dla Parafii Lewkowskiej była II Wojna Światowa. Za współpracę z partyzantami spacyfikowano wszystkie wsie parafii, młodych wywieziono na roboty do III Rzeszy, a pozostałą ludność wywieziono na teren okolicznych miejscowości.

Po wojnie wszystkie wsie zostały odbudowane, natomiast nie wszyscy powrócili na ojcowiznę. Po wojnie 1/3 rodzin ewakuowała się do ZSRR. W 1949 roku wzniesiono dzwonnicę u wyjścia do Cerkwi, ponieważ stara stojąca separatum rozwaliła się.

Ważniejsze daty z przeprowadzonych remontów i budowli parafii:

  • 1965 rok wybudowana kaplicę cmentarną.
  • 1979 rok przeprowadzono kapitalny remont plebani.
  • 1981 rok pomalowano cerkiew.
  • 1983 rok wybudowano budynek inwentarsko-składowy.
  • 1977 rok wybudowano budynek gospodarczy z piwnicą.
  • 1987 rok rozpoczęto budowę nowej plebani.
  • 1995 rok przeprowadzono kapitalny remont cerkwi.
  • 1996 rok poświęcono plac i krzyż pod budowę kaplicy w Nowej Łuce.
  • 1997 rok wybudowano parkan wokół cerkwi.
  • 2004 roku pomalowano zewnętrzne ściany cerkwi.
  • 2005 rok wewnętrzne malowanie ścian cerkwi.

Na dzień 1 stycznia 1998 roku na terenie Parafii Prawosławnej w Lewkowie Starym było 324 rodzin (922 osób).

Miejscowości należące do parafii : Lewkowo Stare, Lewkowo Nowe, Planta, Nowa Łuka, Stary Dwór, Słobódka, Cieremki, Michnówka, Eliaszuki, Kapitańszczyzna, Ochrymy, Podlewkowie, Biernacki Most.

Script logo